Informacja zwrotna dla ucznia
- Szczegóły
- Opublikowano: 27 sierpień 2014
Czym jest informacja zwrotna dla ucznia?
Informacja zwrotna najbardziej kojarzy się z systemem Oceniania Kształtującego. Jest jego stałym elementem składowym. Zapewnia nauczycielowi szczególny kontakt z uczniem, przy założeniu, że ów nauczyciel ma wspomagać ucznia w jego uczeniu się. Jego głównym zadaniem jest kierowanie pracą ucznia. Informacja zwrotna związana jest z wypowiedziami lub pisemnymi pracami ucznia (zadaniami domowymi, sprawdzianami itp.). W tym miejscu wypada odwołać się do doświadczenia niemal każdego nauczyciela. Informacja zwrotna powinna wspierać ucznia w jego trudzie zdobywania wiedzy. Trochę przypomina to naukę chodzenia. Jeśli pamiętasz pierwsze kroki Twojego dziecka, szybko zrozumiesz o co chodzi. Najpierw stawia pierwsze kroki z Twoją pomocą. Później zaczyna korzystać z pomocy różnych dużych przedmiotów, których kurczowo trzyma się. Kiedy poczuje smak przygody i nabierze wystarczającej pewności siebie - następuje ten pierwszy raz. Wychodzi z Twoich rąk i trafia prosto w inne kochające ręce. Potem zaś - niewiadomo kiedy - zaczyna biegać jak torpeda po całym mieszkaniu. Tak samo jest z informacją zwrotną. Ona ma wspierać ucznia w trudnej sztuce chodzenia w Twojej dziedzinie wiedzy. Ma dodawać mu pewności siebie i delikatnie popychać do przodu, stosownie do jego umiejętności. Inną informację otrzyma dziecko na początku sztuki chodzenia, a inną gdy wróci szczęśliwe i umorusane z podwórka.
Formy przekazu informacji zwrotnej
Informacja zwrotna kierowana do ucznia najczęściej przyjmuje formę ustnego lub pisemnego komentarza. Pamiętaj, że zbyt późno przekazana informacja zwrotna nie spełnia swojego zadania. Jeśli przekażesz uczniowi taką informację po kilku tygodniach, on już nie będzie pamiętać, co wówczas napisał. Uczeń powinien wiedzieć, co i jak ma poprawić. Warto także dodać uwagi typu: "Następnym razem warto zwrócić uwagę na... i podać konkretny przykład, który da się poprawić. Warto także podać informację jak to zrobić. Wielu nauczycieli prosi uczniów, aby zostawili wolną stronę na informację zwrotną bezpośrednio obok swojej pracy lub zadania domowego. Jest to bardzo wygodny sposób, gdyż komentarz można umieścić obok pracy ucznia. Uczeń może go wkleić jako w postaci wklejki (którą dostał od nauczyciela) lub przepisać go do zeszytu, według wskazówek nauczyciela. W tym ostatnim przypadku często stosuje się metodę polegającą na tym, że uczeń przepisuje komentarz nauczyciela dołączony do jego sprawdzianu lub pracy domowej.
Jak powinna wyglądać dobrze przekazana informacja zwrotna?
W Systemie Oceniania Kształtującego każda informacja zwrotna powinna składać się z następujących elementów:
- wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia,
- wskazania tego, co wymaga poprawy lub dodatkowej pracy ucznia,
- wskazówki, w jaki sposób uczeń powinien poprawić swoją pracę,
- wskazówki, w którym kierunku uczeń powinien kierować się, aby nastąpił rzeczywisty przyrost wiedzy.
- Te cztery elementy stanowią wzajemnie uzupełniającą się całość. Nie powinno się pomijać żadnej z nich. Muszą wystąpić w tej samej kolejności, jak podano to powyżej. W tym miejscu chciałbym posłużyć się obrazem zwykłego stołu. Aby stół spełniał swoje zadanie, wszystkie nogi powinny być we właściwym miejscu. Powinny posiadać odpowiednią długość. Stół nie może się przewracać, ani kiwać na boki, bo wówczas nie będzie spełniać swojego zadania. Podobnie jest z informacją zwrotną do pracy ucznia. Każdy z tych elementów musi znaleźć się na właściwym miejscu i mieć właściwe proporcje. Inaczej informacja ta nie spełni swojego zadania.
Kilka dodatkowych sugestii
Ważna jest także jakość komentarza. Ponieważ ma on pomóc konkretnemu uczniowi w zaplanowaniu jego nauki, musi być skierowany konkretnie do niego. Nie może zawierać stwierdzeń ogólnych, nie zawierających informacji o sposobie poprawy. Musi w życzliwy sposób odnosić się do tej konkretnej pracy. A co ważniejsze, powinna zostać napisana językiem zrozumiałym dla ucznia.
Publikacje n/t informacji zwrotnej wraz z przykładami znajdziesz je w książce D. Stern, Ocenianie kształtujące w praktyce, a także w materiałach szkoleniowych, dostarczonych przez prof. J. Ochenduszkę.
Informacja zwrotna a ocena opisowa
Ocena opisowa jest także wyrażana za pomocą komentarza ustnego lub pisemnego. Jest inną formą oceny sumującej, dobrze znanej z praktyki nauczania zintegrowanego. Zawiera informacje o umiejętnościach i wiedzy ucznia w formie lapidarnego podsumowania. Informacja zwrotna różni się od oceny opisowej. Musi zawierać cztery rodzaje informacji, o których była już mowa powyżej. Nie jest łączona z oceną, a jej celem jest głównie wsparcie wysiłków ucznia, a nie jego ocenianie. Informacja zwrotna nie ogranicza się do jednego komentarza. Uczeń otrzymuje od Ciebie również konkretne wskazówki, jak można poprawić swoją pracę. Korzystając z Twoich wskazówek może pokonać chwilowe trudności, może zrobić kolejny krok do przodu. Informacja zwrotna to nie ocena ucznia. Ma inną formę i inne zadania.
Co zrobić, gdy uczeń nie zgadza się z komentarzem nauczyciela?
Jeśli uczeń nie zgadza się z komentarzem nauczyciela i poprawia swoją pracę w inny sposób, niż nauczyciel mu zalecił, nie zawsze wynika z buntu dziecka. Z całą pewnością trzeba takiemu uczniowi poświęcić więcej uwagi. Dlaczego nie zgadza się z komentarzem? Czy jest w nim coś, co budzi jego niechęć? A może chciałby pokazać, że stać go na dużo więcej, niż założył to nauczyciel? A może informacja zawarta w komentarzu wydała mu się krzywdząca? Powinieneś to wiedzieć, zanim poprosisz ucznia o oddanie pracy do powtórnego sprawdzenia. Kierując się informacjami przekazanymi przez ucznia ów nauczyciel powinien jeszcze raz sprawdzić jego pracę lub za obopólną zgodą poprosić go o napisanie kolejnej, podobnej pracy. Komentarz piszemy po raz drugi i sprawdzamy, czy dziecko jest w stanie go zaakceptować. Pisania dobrych komentarzy trzeba się nauczyć. Tylko ćwiczenie czyni mistrza. Dobrze jest rozmawiać z uczniami na temat komentarzy. Musisz uwierzyć, że każdy uczeń jest w stanie poprawić swoją pracę i nie będzie traktować tego, jak upokarzającej kary. Dlatego w pracy ucznia zawsze musimy doszukiwać się przynajmniej kilku pozytywów.
A jeśli trudno się dopatrzeć pozytywów w pracy ucznia?
Twoim zadaniem jest poszukiwanie choćby drobnej zmiany na lepsze w stosunku do poprzedniej pracy ucznia. Chociaż w niektórych pracach będzie ciężko dopatrzyć się takich pozytywów, musisz to robić. Więcej uwagi powinieneś wówczas zwrócić także na sformułowanie jasnych i zrozumiałych dla ucznia wskazówek, jak może on poprawić swoją pracę. Jeśli nasz komentarz zawiera same krytyczne uwagi, uczeń będzie poprawiał swoje prace bardzo niechętnie. A to oznacza Twoją porażkę. Najważniejszym warunkiem przyjęcia komentarza prze ucznia jest przekonanie, że nauczyciel go akceptuje i zależy mu na jego rozwoju. Uczeń nie będzie się bać krytyki ze strony nauczyciela tylko wtedy, kiedy ma do nauczyciela zaufanie, kiedy zauważy, że krytyka jest życzliwa i konstruktywna. Uczeń musi uwierzyć w to, ze jest w stanie się poprawić. Wierz mi - nie zrobi tego bez Twojej pomocy. Nie zrobi tego, jeśli najpierw Ty nie uwierzysz w to, że on może naprawdę czegoś się nauczyć.
Nie mam czasu na pisanie komentarzy dla uczniów
Jest to przysłowiowa pięta achillesowa każdego nauczyciela. Chroniczny brak czasu. Nadmiar różnych obowiązków nie pozwala poświęcić wystarczającej ilości czasu na pisanie informacji zwrotnej. Jest to problem, który każdy nauczyciel musi poradzić sobie sam. Jedną z dobrych metod jest stosowanie komentarzy słownych na każdej lekcji. Często powtarzane komentarze słowne pozwolą uczniowi zapamiętać te, które wydają się najważniejsze dla jego rozwoju. Komentarze pisemne ogranicz do zadań domowych i sprawdzianu. Jeśli na lekcji często stosujesz komentarze słowne, w informacji zwrotnej na piśmie nie musisz już powtarzać tamtych informacji. Przekazujesz tylko to, co jest istotne dla rozwoju tego konkretnego dziecka. Pisane przez Ciebie komentarze będą krótsze i bardziej treściwe. Komentarze mają być krótkie, życzliwe i zrozumiałe dla dziecka.
Wypracuj własny typ komentarza
Każdy nauczyciel powinien metodą prób i błędów wypracować własne formy i własny styl komentarza. Szukaj takiego, który będzie jak najbardziej efektywny dla Ciebie i Twoich uczniów. Staraj się często korzystać z technik ułatwiających przekazywanie informacji zwrotnej. Eksperymentuj. Ucz się. Szukaj własnego patentu na komentarz. A kiedy znajdziesz, podziel się swoim odkryciem z innymi nauczycielami. Szukaj pomocy u innych i staraj się pomagać. Razem łatwiej jest pokonać codzienne trudności.
Z informacji zwrotnej korzystają także rodzice
Zapisany w zeszycie komentarz ma również dużą wartość informacyjną dla rodziców. Jeśli rodzice zapoznają się z nim, dowiedzą się, jak mogą pomóc swojemu dziecku w nauce. Wskazówki podane przez nauczyciela mają pokazać rodzicowi, co jeszcze można zrobić, aby jego dziecko odnosiło jeszcze większe sukcesy w nauce. W tym miejscu ujawnia się ważna cecha informacji zwrotnej. Daje ona rodzicom możliwość włączenia się do pracy nad rozwojem własnego dziecka. Jestem przekonany, że w przypadku znacznej części rodziców możesz liczyć na realne poparcie z ich strony.
Dobrze skonstruowany komentarz pozwala rodzicowi lepiej zorientować, jakie postępy w nauce robi jego dziecko. Jest to znacznie lepsza informacja, niż to miało miejsce w przypadku zwykłej oceny, którą dziecko pochwaliło się w domu. Dzięki dobrze skonstruowanym komentarzom mogą oni na bieżąco śledzić postępy swojego dziecka. Mogą dostosować swoje wsparcie do rzeczywistych potrzeb ucznia. Dlatego pisząc komentarz dla dziecka, musisz pamiętać, że jest on równocześnie listem do jego rodziców. Wielu rodziców docenia taki mechanizm obiegu informacji
Na podstawie książki, D. Stern, Ocenianie kształtujące w praktyce.
